Սեպտեմբերի 8-ին մեծ էկրան է բարձրացել հայուհու և թուրք երիտասարդի սիրո մասին նոր ֆիլմ՝ «Կիսատ մնացած» անունով։
Լինելով Ստամբուլում՝ բնականաբար չէի կարող բաց թողնել առաջին իսկ օրը ֆիլմը դիտելու առիթը։
Պետք է ասել, որ գնացել էի շատ մեծ սպասումներով, որոնք բացարձակապես չարդարացան, և սրահից դուրս եկա խորագույն հիասթափությամբ։
Պատճառներից գլխավորը, թերևս, գլխավոր հերոսուհու՝ Իսկուհու խիստ անհաջող խաղն էր, կամ ավելի ճիշտ՝ խաղի բացակայությունը. ոչ մի զգացմունք, ոչ մի հոգի, դատարկ հայացք… Մի կերպ արվող շարժումներ ու միմիկաներ, արհեստական խոսք՝ կարծես վատ անգիր արած տեքստի արտասանություն։ Ըստ երևույթին՝ ռեժիսորը նկարահանման ժամանակ արձակուրդում էր։
Պատճառներից մյուսը նույն հերոսուհու լեզուն էր, որ հիշեցնում էր ոչ թե թուրքերեն սովորած հայի, այլ թուրքերեն սովորած ռուսի։ Մյուս կողմից, հերոսուհու հայերենն էլ նույնքան վատն էր։ Եթե ռեժիսորը նկարահանումներից առաջ մի փոքր լսեր Թուրքիայում 1-2 տարի կրթություն ստացած Հայաստանցի երիտասարդների, կտեսներ, որ նրանցից և ոչ մեկը չունի այն ակցենտը, որ մեր ականջներն է սղոցում ամբողջ ֆիլմի ընթացքում։ Լավ, ասենք՝ դերասանուհին թուրքերեն էդպես է խոսում, բա հայերե՞ն ինչու է էդքան անբնական խոսում։ Ի դեպ, ո՞րտեղացի էր էդ աղջիկը, իմացող կա՞։ Մյուս դերասանների հայերեն խոսքը նույնպես ոչ այլ ինչ էր, քան հայերեն բառերով կառուցված անհայերեն տեքստ։
Ամբողջ ֆիլմը նման էր տարբեր տեղերից պոկոտած-իրար կարկատած լաթերի անհաջող ամբողջության։
Գերարհեստականության դրսևորումներից մեկն էլ առանց բացառության բոլոր հայերի վզից կախած խաչերն էին։ Ասե՛ք, խնդրեմ, Թուրքիայում քանի՞ հայ է բացեիբաց հագուստի վրայից խաչերը ցուցադրական կախած փողոցներով ման գալիս։ Եվ, ի վերջո, անկախ գտնվելու երկրից, այդ թվում՝ Հայաստանում, հայերի քանի՞ տոկոսն է մշտապես խաչ կրում…
Հասնելով ամենատարօրինակին. զույգի սիրո մասին պատմող ֆիլմում այդպես էլ չտեսանք տղայի ու աղջկա սերը։ Չհասկացանք՝ ինչպես իրար սիրահարվեցին, ինչը իրենց կապեց իրար։ Ձեռք ձեռքի քայլելն ու ամբողջ ֆիլմում մեկ անգամ որպես նմուշ «քեզ սիրում եմ» ասելը հանդիսատեսին չի համոզում։ Մի անգամ զույգի հայացքի մեջ սեր չտեսանք, մի անգամ չգրկախառնվեցին, մի անգամ չհամբուրվեցին… Տո մի անգամ մի թեմայով զրու՜յց չարեցին… Ո՞ւր էր սերը… էնքան թույլ էր ու չեղած, որ որպես հանդիսատես՝ իմ հեչ պետքը չէր՝ վերջում միասին կլինեն, թե չէ։
Այսքան քննադատությունից հետո հանուն արդարության հարկ է անդրադառնալ նաև թունելի վերջում նշմարվող լույսին։
Թեպետ իրարից անջատ, թեպետ անորակ ու շատ պարզունակ երկխոսությունների միջոցով, փորձ էր արվում հանդիսատեսին փոխանցել կարևոր «մեսիջներ»՝ ուղղված երկու ազգերի միջև թշնամության հաղթահարմանը։
Ֆիլմը մի կողմից թուրք երիտասարդի ազգայնական ընտանիքի միջոցով էկրանին էր արտացոլում հայերի հանդեպ թուրքերի ունեցած կարծրատիպային զգացմունքներն ու գաղափարները, մյուս կողմից թուրք հանդիսատեսին ծանոթացնում էր թուրքերի հանդեպ հայերի շրջանում տարածված կարծրատիպերին՝ որոնք էլ ներկայացվում էին հերոսուհու եղբոր՝ Արամի միջոցով։ Գուցեև ֆիլմի ամենահաջողված մասը հենց սա էր, որովհետև ֆիլմը, երկու կողմի ազգայնական զգայուն կետերն էկրան տեղափոխելով հանդերձ, չէր ջանում մի կողմին արդարացի ցույց տալ մյուսից։
Մեծապես թուրք լսարանին ուղղված ֆիլմում նորությունը հայ ազգայնականի զգացմունքներն ու մտածելակերպն էր, ուստի ֆիլմում բավականին մեծ տեղ էր տրված Իսկուհու եղբորը՝ Արամին (դեր.՝ Ալի Մեթին Բուհարա)։ Արամի հաճախակի հպարտ ու զգացմունքային պոռթկումները թուրք հանդիսատեսին հնարավորություն են տալիս եթե ոչ հավանություն տալու, ապա գոնե հասկանալու նրան։
Դե իսկ վերջում հերոսուհու հայրը՝ Հրանտը (դեր.՝ Իբրահիմ Գյունդողան) իր խաղով եկավ՝ սքողելու տեխնիկական տեսանկյունից ընդհանուր առմամբ աղետալի ֆիլմի բացթողումներն ու թերությունները։ Հրանտին դա հաջողվեց այնքանով, որ ողջ ֆիլմի ընթացքում արածս հարյուրավոր բացասական բացականչություններից հետո հուզմունքից սկսեցի հոնգուր-հոնգուր լաց լինել։ Լաց լինել ու լացախառը ապշահար քրքջալ. ֆիլմը հաջողել էր վերջին վայրկյաններին խփել պատվո գոլը։
Ամփոփելով կարող եմ ասել, որ չնայած բարի նպատակին՝ ֆիլմի պատասխանատուները չեն կարողացել արժանվույնս էկրանավորել իրականում շատ բարդ, բազմաշերտ ու զգայուն այս թեման։ Սակայն չնայած դրան՝ հույս ունեմ, որ ֆիլմը կունենա շարունակություն, քանի որ «Կիսատ մնացած» ֆիլմը կիսատ մնացած ավարտ ունեցավ։